Een operatie in breedbeeld met cola en popcorn

Hoe bijzonder is dat? Een operatie mogen meemaken. Niet lekker slapend als patiënt, maar dit keer als kijker. Op 26 juni heeft Anja een gastric bypass gekregen. Zowel Anja als het Franciscus Gasthuis & Vlietland in Rotterdam vonden het goed dat ik daarbij aanwezig was. En ik kan je nu al vertellen: het was vreselijk indrukwekkend!

Voorgeschiedenis

Anja is altijd een slanke dame geweest totdat ze zwanger raakte. Ze komt in die negen maanden tijd aanzienlijk wat kilo’s aan en dat gewicht gaat er na de bevalling niet meer van af. Sterker nog, ze blijft verder aankomen, ondanks diverse lijnpogingen. Anja wordt door het extra gewicht intens verdrietig en zoekt hulp bij haar huisarts. Deze adviseert om een maagverkleiningsoperatie te ondergaan. In eerste instantie wordt Anja boos door dat voorstel, maar gaandeweg leest ze er meer over, praat er over met andere mensen met een maagverkleining en uiteindelijk besluit ze er voor te gaan. Tijd voor Anja 2.0!

Het laatste weegmoment

Het traject tussen aanmelden en op de wachtlijst plaatsen heeft bijna een half jaar langer geduurd. Anja heeft in die tijd extra ondersteuning nodig gehad waardoor ze, door alle stress, weer wat is aangekomen. Maar tijdens de crashweken heeft ze hard gewerkt en de bariatrisch verpleegkundige was zeer tevreden. De operatie gaat door! Na nog wat aanvullende informatie en wat folders gekregen te hebben, gaat Anja opgelucht naar huis. Om te wachten op dé dag.

26 juni: dag van de operatie

Om 10 uur moet Anja zich al melden op de 5e etage in het ziekenhuis. De verpleegkundige pakt de gevreesde weegschaal er weer bij. Goed nieuws: Anja is zelfs nog meer afgevallen. Bloeddruk en temperatuur worden gemeten en nog wat vragen gesteld. En dan begint het wachten! Anja staat om 13.30 op de planning dus er is nog tijd genoeg om nog even buiten in het zonnetje te zitten. Helaas zonder een kop koffie er bij omdat ze nuchter moet zijn voor de operatie.

Om 13.00 uur is het tijd voor een laatste plas en het operatieschort. Deze moet achterstevoren aangetrokken worden, zodat de sluiting voor zit. Op die manier kan de chirurg makkelijk bij het te opereren gedeelte: de voorkant. Met bed en al wordt Anja naar de voorbereidingsruimte gebracht. Daar wordt zij aan het infuus gelegd. Ze krijgt via dit infuus al een middel tegen de misselijkheid en wordt er antibiotica gestart. Deze voorkomt een groot deel van eventuele infecties in de maag- en darmstreek. En dan is het wachten in een ruimte waar meerdere mensen liggen te wachten totdat hun operatie kamer (OK) vrij komt en de chirurg en de rest van het team klaar zijn.

In de tussentijd heb ik me ook omgekleed: in een blauw pak waar gelukkig geen foto’s van gemaakt zijn. Laten we het er op houden dat de chirurgen en anesthesisten geen grote maat hebben. De naden zijn in elk geval gelukkig sterk. Met gele klompen en een haarnet was ik er ook helemaal klaar voor. En kon ik gelukkig Anja nog wat afleiden door te praten over scheurende broeknaden.

Daar gaat ze …

En dan is het tijd. De chirurg stelt zich even voor en ook de anesthesioloogen de rest van het team komen even kennis maken en nemen Anja met bed en al mee de koele OK in. En daar begint direct het team haar werk te doen. Als een geoliede machine gaat iedereen aan de slag, worden instrumenten uitgepakt en gecontroleerd, worden er spuiten met vloeistof klaar gelegd en wordt Anja aangesloten aan machines die het anesthesie team helpen haar goed in de gaten houden.

Anja krijgt voor de derde keer uitleg hoe ze straks van de operatietafel weer terug haar bed op moet. Haar voeten moet ze tegen de voetsteunen zetten. Dit voorkomt straks dat ze naar beneden glijdt als ze in de ‘strandstoel’ positie wordt gebracht. Hierbij komt Anja schuin te liggen met haar benen omlaag en wijd. Om wegglijden te voorkomen komen er ook banden om de knieën heen.

Deel 1: de narcose

In de tussentijd krijg ik uitleg over het eerste deel van de operatieprocedure: de narcose. De werking van de verschillende middelen die Anja krijgt en hoe het onder narcose brengen en beademen in zijn werk gaat, beschrijf ik in mijn boek.

Eén moment tijdens dit hele proces heeft ontzettend indruk op me gemaakt: het moment dat iedereen er klaar voor is en de anesthesioloog zijn/haar werk gaat doen wordt er om stilte gevraagd. En dan is het ook echt muisstil in de OK. Om stress te voorkomen tijdens het onder narcose gaan is afgesproken dat het stil is zodat de patiënt zo ontspannen mogelijk in slaap valt. Een prachtig voorbeeld hoe het team op elkaar is ingespeeld én hoe ze begaan zijn met hun patiënten. Het mag dan wel lijken op lopende band werk, maar echt alle betrokkenen zijn maar met één ding bezig: het voor de patiënt zo veilig, pijnloos en rustig mogelijk laten verlopen van de operatie.

Als iedereen er klaar voor is, krijgt Anja een mondkapje op. Via dit mondkapje wordt een hoge concentratie zuurstof in het lichaam gebracht. Pas als alle waarden op peil zijn, worden de medicijnen ingebracht waardoor Anja in slaap valt. ‘Denk maar aan iets waar je blij van wordt, dan word je daar ook mee wakker’ was het advies. En het laatste wat ze kan herinneren waren de mooie ogen van de anesthesioloog. Anja valt in slaap en het team neemt de beademing soepeltjes over.

Deel 2: de chirurg aan het werk

Terwijl Anja in slaap valt begint de chirurg en zijn team. Eerst wordt de buik ontsmet en alles erom heen wordt in steriele doeken ingepakt. Instrumenten worden klaargelegd en de operatie kan beginnen.

De buik wordt opgeblazen door middel van een klein gat in de buik waar koolzuur (gas) door wordt geblazen. Er gaat zo’n 6 liter de buik in waardoor de ruimte waarin de chirurg werkt wordt vergroot. Je ziet de buik echt opzwellen. Vervolgens gaat er buisje in met licht en een camera waardoor er via een televisie scherm gekeken kan worden in de buikholte van Anja. Raar idee is dat tijdens het grootste deel van de hele operatie door de chirurg naar het scherm wordt gekeken en dus niet naar de patiënt. Gelukkig is hiervoor het anesthesiologisch team aanwezig: zij laten Anja geen minuut alleen en houden haar vitale waardes gedurende de hele operatie continu in de gaten.

Ondertussen werd ik tijdens de hele operatie bijgepraat door de chirurg en assistenten. Ik zit eerste rij. Rechts voor me hangt een groot beeldscherm waardoor ik alles zie wat de chirurg ook ziet en links voor me vind de operatie plaats. Zoals de chirurg zei: ‘alleen de popcorn en cola ontbreken nog’.

De eerste stap is de lever uit de buurt te halen. Deze wordt met een instrument ‘omgeklapt’ zodat de maag vrij komt. Daarom is de voorbereiding met het crashdieet zo belangrijk: de lever wordt wat ontvet en is daardoor makkelijker opzij te schuiven.

Vervolgens wordt de maag verkleind. Met een speciaal apparaat met dubbele randen waarmee er wordt geniet en gesneden in één handeling, wordt van de grote maag een kleine maag gemaakt. Op de foto zie je het kleine nieuwe maagje en daaronder de restmaag. De zilveren rand zijn de nietjes.
In het kleine maagje wordt dan een gat gemaakt ter grootte van ongeveer 1 centimeter. Hier wordt straks de dunne darm aan bevestigd.

Om de juiste plek van de darm te pakken te krijgen, gaat de chirurg vervolgens op zoek door vetweefsel richting de darmen. Ik was op dat moment totaal de weg kwijt, ik had geen idee waar ze in het lichaam zaten. Gelukkig was ik de enige, want binnen een paar minuten was de dunne darm blootgelegd en kon het meten beginnen. Ongeveer 60 centimeter vanaf de uitgang van de maag (de twaalfvingerige darm) werd de dunne darm opgepakt en naar boven gewerkt. Naar de nieuwe maag. Daar wordt de darm open gesneden en bevestigd aan de maag. Dit gebeurt aan de ene kant met nietjes en aan de andere kant handmatig met stiksels. Hiervoor wordt een speciale draad gebruikt met kleine weerhaakjes, voor extra stevigheid en om dus lekkages te voorkomen. Om te controleren of alle naden goed dicht zijn, wordt door de anesthesiemedewerker onder hoge druk een blauwe vloeistof de maag ingespoten. Dit gaat via de mond. Naast de beademingsbuis zit ook een slang die rechtstreeks de maag in gaat. Tijdens het inspuiten houdt de chirurg net onder de maag de doorvoer dicht met een tang. Hierdoor zie je de nieuwe maag helemaal opzetten. En gelukkig, er sijpelt geen blauwe vloeistof uit! De nieuwe maag is mooi aangehecht en laat geen lekkende naden zien.

Het deel van de dunne darm vanaf de twaalfvingerige darm wordt nu weer bevestigd aan de dunne darm. Ook dit gedeelte wordt aan de ene kant dicht geniet en aan de andere kant genaaid. Tot slot wordt het vetweefsel wat net is open gemaakt om bij de dunne darm te komen weer vastgeniet. En in principe is dan de operatie klaar.

Deel 3: afronding van de operatie

De buizen in de buik worden verwijderd. Er wordt aan de binnenkant gehecht zodat de gaatjes dicht zijn en Anja niet terug hoeft te komen voor het verwijderen van hechtingen. Bij het verwijderen van de buis waardoor het gas is ingespoten, hoor je het gas het lichaam verlaten. Het doet me denken aan een fietsband waar het ventieltje vanaf gaat.

De wondjes worden schoongemaakt en voorzien van een steriele gaas. En dan zit het werk van de chirurg er op en neemt de anesthesioloog het werk weer over om Anja wakker te maken.

Omdat het team zo goed op elkaar is ingespeeld, is deze al begonnen met haar werk. Door al eerder te beginnen met het afbouwen van de narcose en doordat het chirurgisch team en het anesthesiologisch team naast elkaar en niet na elkaar werken, wordt in het FG&V gemiddeld per patiënt vijf minuten operatietijd bespaard. Dit is voor de patiënt fijn, omdat die minder lang onder narcose is. Maar hierdoor kan er per dag ook een patiënt extra geopereerd worden.

Het team begint Anja wakker te maken. Dat valt niet mee, want die komt van heel ver. Toch weten ze het voor elkaar te krijgen dat ze zelf van de operatie tafel op haar bed stapt. Benen optrekken, billen omhoog en voorzichtig overstappen. Het team probeert patiënten zoveel mogelijk zelf de overstap te laten maken. Aan de ene kant is dat beter voor de patiënt omdat je dan al direct in beweging bent wat trombose zoveel mogelijk tegen gaat. Aan de andere kant is het beter voor de mensen die betrokken zijn bij de operatie: het is zwaar om elke keer iemand met overgewicht in en uit bed te moeten tillen.

Het lukt, en Anja wordt naar de uitslaapkamer gebracht. Daar mag ik verder niet bij zijn omdat er in die uitslaapkamer meer patiënten liggen. Ik trek met veel plezier mijn blauwe operatiepak uit.

Anja wordt soort-van wakker

Na ongeveer een uur op de uitslaapkamer te hebben doorgebracht, wordt Anja naar haar eigen kamer gebracht. Daar krijgt ze lekker haar eigen nachtpon aan en wordt ze aan het infuus gelegd. Bloeddruk en temperatuur worden op geregelde momenten nagekeken om te zien hoe het met haar gaat. Anja is vooral heel erg duf en zakt steeds weer in slaap. Daarnaast is ze misselijk. Dat gevoel blijft nog wel een paar dagen, het is de nieuwe maag waar het lichaam aan moet wennen. Maar ook het gas in haar lichaam drukt tegen haar middenrif aan. Om dat gas sneller uit het lichaam te laten weg gaan, wordt Anja gestimuleerd om zoveel mogelijk even een wandelingetje te maken op de gang. Dit is ook ter voorkoming van trombose. Het mobiliseren van de patiënt staat in hoog vaandel bij het FG&V: direct in beweging komen voorkomt veel ellende.

De ochtend na de operatie

Om 8 uur ben ik weer bij Anja. Die heeft al een hele ochtend met bloedprikken, bloeddruk metingen en temperatuur onderzoeken achter de rug. Bloed wordt in de ochtend nagekeken of er geen ontstekingswaarden zijn. Alles ziet er netjes uit volgens de afdelingsarts die komt kijken bij Anja. Ze is nog wat misselijk, het ontbijt van yoghurt met wat siroop gaat er nog niet lekker in. Maar eigenlijk lust Anja gewoon geen yoghurt. Thuis heeft ze gelukkig pap en voor de arts is het geen reden om haar in het ziekenhuis te houden. En Anja wil ook heel graag lekker naar huis toe!

De fysiotherapeut komt ook nog langs. Hij heeft tips hoe Anja het beste uit bed kan komen, over rechtop zitten tijdens het eten en hij gaat nog even een stukje lopen met haar.

Daarna volgt een bijeenkomst met de diëtiste. Alle patiënten worden door het verplegend personeel meegenomen. Twaalf stuks, het was gisteren een drukke dag op de OK, allemaal op een rijtje. De één nog wat gammel en kreunend terwijl de ander al stevig de pas erin heeft.

De diëtiste vertelt over het grote belang van twee weken vloeibaar eten, laat zien hoe de zes eetmomenten er de eerste tijd uit kunnen zien en hoe je na die twee weken weer vastere voeding uit kunt proberen. Ook legt zij uit wat dumpings zijn en hoe die ontstaan. En na een half uurtje gaat iedereen weer in een rijtje terug naar de eigen kamer.

Anja gaat nog even liggen bijkomen en wordt een uurtje later opgehaald door haar man. Heerlijk naar huis en naar haar eigen bed!

Hoe is het nu met Anja?

De eerste dagen waren er wel wat pijntjes en was Anja vooral erg moe en misselijk. Na een paar dagen ging het weer beter maar nam ze haar rust wat te weinig. Gevolg: vier dagen na de operatie kwam de man met de hamer. Dus rustig aan doen, lekker slapen en bijkomen. Eten is nog spannend en na een paar hapjes houdt Anja al vaak op. Wennen aan nieuwe porties, vertrouwen in lichaam weer terug krijgen en pijntjes herkennen.

Na een week: pijn is weg hoewel Anja wel een urineweginfectie heeft opgelopen. Hiervoor krijgt ze antibiotica. Ze voelt zich zo lekker dat ze soms twijfelt of ze wel geopereerd is (maar gelukkig heeft ze de foto’s als bewijs ?). Eten en drinken gaat goed, maar nog wel hele kleine hoeveelheden (5 theelepels). En een dumping heeft ze niet gehad nog. Hopelijk blijft dat zo!

Na 5 weken is Anja al 16 kilo afgevallen!